Wstęp Wiedza nasza o wszechotaczającej nas przyrodzie, której jesteśmy integralną częścią, zostaje bardzo poszerzona przez treść oraz dokumentację fotograficzną, oddawanej do rąk czytelnika książki autorstwa profesora Janusza Hereźniaka z Uniwersytetu Łódzkiego, członka zwyczajnego Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Praca ta ukazuje się pod intrygującym tytułem Mocarze czasu – pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej. Jak z tytułu wynika – zasięgiem obejmuje ona drzewa na całym świecie, a wyróżniony obszar ziemi łódzkiej uznać możemy za swoiste „studium przypadku”. Tekst pracy podzielił autor na pięć głównych części, zamykając w każdej z nich inne zagadnienia dotyczące drzew. Pierwsza część to opowieść o drzewach w wierzeniach (religijnych), nauce i sztuce. Oryginalną jest tu forma przekazu treści, do której wykorzystane zostały cytaty z biblii oraz fragmenty z literatury pięknej (głównie z poezji) i którą autor wzbogacił wynikami badań naukowych, a nawet opisem metod stosowanych współcześnie (np. przy określaniu wieku drzew). Druga część pracy została poświęcona drzewom jako pomnikom przyrody w ujęciu historycznym i w kontekście rozwoju ochrony przyrody na świecie. W kolejnym rozdziale autor zajął się formami i morfologią drzew, opisał m.in. typy i rodzaje kory, narośla i guzy, różne zrosty drzew, a także typy korzeni i koron. Bardzo ważną częścią pracy jest rozdział czwarty zatytułowany Człowiek a drzewo, w którym zaprezentowane zostały różne formy koegzystencji lub negatywnego oddziaływania człowieka na drzewa. Pracę kończy część poświęcona ujęciu monograficznemu drzew jako pomników przyrody na ziemi łódzkiej. Integralną, ale dominującą objętościowo częścią całego dzieła jest dokumentacja fotograficzna, która wykonana została finezyjnie, z dużym znawstwem tematu i należną starannością. Koresponduje ona z tekstem, będąc jego potwierdzeniem lub uzupełnieniem. Książka Mocarze czasu – pomnikowe drzewa w świecie i na ziemi łódzkiej spełnia kilka oczekiwań: – jest opracowana bardzo fachowo pod względem merytorycznym przez znakomitego badacza dendrologa; – jest opracowaniem popularno-naukowym umożliwiającym zrozumienie nie tylko specjalistom szerokiej problematyki dendrologicznej. Gromadzi ona i podaje w sposób przystępny wiedzę naukową dotyczącą drzew, z którymi spotykamy się niemal codziennie, a o których tak niewiele wiemy; – jest opracowaniem, które uświadamia nam konieczność stałej ochrony przyrody, niszczonej w imię rozwoju współczesnej cywilizacji, która pozbawia nas nie tylko piękna, jakie z niej emanuje, ale również higienicznego i zdrowego pobytu w miejscu naszego zamieszkania. Czytając rekomendowaną książkę miejmy również świadomość, że zgromadzony w niej materiał i wiedza wymagały wielu lat studiów i badań terenowych, a także zebrania odpowiedniej dokumentacji fotograficznej, z której tylko część autor – profesor Janusz Hereźniak – niestrudzony od lat tropiciel drzew – „mocarzy czasów” mógł tu zamieścić. Stanisław Liszewski